De truck met artikel 195 van de grondwet

De grondwet is een contract tussen burger en staat. In de grondwet worden de rechten van de burgers vastgelegd. Ook bepaald de grondwet de organisatie van het land. Zo werd er vastgelegd dat België een parlementaire monarchie is, dat wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht gescheiden moeten zijn, welke de rol van ministers is, enzovoort.

Het was al in 1831 duidelijk dat die basiswetten niet van dag op dag mogen veranderen. Stel maar eens voor dat op een zonnige dag een verkozen regering niet langer een rol weggelegd ziet voor de koning... Zonder artikel 195 zouden ze dan via een eenvoudige grondwetswijziging van de ene dag op de andere de monarchie kunnen afschaffen.

De “Herzieningsprocedure” (Artikel 195) heeft als doel ervoor te zorgen dat de grondwet niet binnen één regeerperiode aangepast kan worden. Artikel 195 kent twee momenten

1. Eerst moet het Parlement bij gewone meerderheid een lijst opstellen van grondwetartikelen die gewijzigd kunnen worden, de verklaring van herziening . Daarna moet het Parlement worden ontbonden en verkiezingen georganiseerd.
2. Na die verkiezing kan het nieuw verkozen Parlement de grondwetsartikelen wijzigen die in de verklaring voor herziening staan, en ze heeft daar een 2/3 meerderheid voor nodig.

Wat doet Di Rupo I nu, met de bereidwillige hulp van CD&V, VLD, SP.a en Groen? Zij nemen artikel 195 op in de verklaring van herziening. Dan passen ze artikel 195 tijdelijk aan (schorten het in feite op), zodat het – voor even - niet meer nodig is de burger al voor de verkiezingen te informeren over de artikelen van de grondwet die herzien kunnen worden. Vervolgens passen zij een aantal artikelen van de grondwet aan die niet voorkomen op de lijst die aan de kiezer voorgelegd werd. Tenslotte wordt artikel 195 opnieuw geactiveerd.

Zich zeer bewust van de fraude die ze plegen beloven de regeringspartijen plechtig artikel 195 bij volgende staatshervormingen te zullen eerbiedigen. In de toekomst mag dus niemand de truck met artikel 195 nog eens gebruiken.

Het is nochtans niet de eerste keer dat artikel 195 tijdelijk buitenspel wordt gezet. In 2003 wilde de paars-groene regering van Verhofstadt al hetzelfde doen. CD&V Fractieleider Hugo Vandenberghe (CD&V) noemde het toen de “constitutionele striptease” van Verhofstadt I. Servais Verherstraeten (CD&V) - jawel dezelfde - onderstreepte toen het belang van artikel 195 voor de stabiliteit van het land.

Hendrik Vuye, professor constitutioneel recht aan de universiteit van Namen noemt dit grondwetsfraude. Hij stelt zich de vraag: “Is een staat waarin politici ongestraft de grondwet aan hun laars mogen lappen eigenlijk nog wel een rechtstaat?”.

Helaas is er geen enkele instantie bevoegd deze schending van de geest van de grondwet ongedaan te maken. Ook het grondwettelijk Hof niet. Daarom komt Ben Weyts nu op de proppen met het wetsvoorstel om de Raad van State bevoegd te maken zich uit te spreken over artikel 195. Servais Verherstraeten ziet dat niet zitten. Of wat had u gedacht?